نهال پسته و آفات آن
یکی از آفات نهال پسته ،پروانه جوانه و برگ خوار پسته می باشد این آفت به شدت به نهال پسته اهلی و وحشی (بنه و خینجوک) حمله می کنند طرز خسارت بدین صورت است که لاروها ابتدا به جوانه ها و برگهای جوان نهال پسته و بعد هر چه بزرگتر می شوند و به برگهای پیر نهال پسته حمله می نمایند و از کناره برگ شروع به تغذیه می نمایند و بالاخره تمام پهنای برگ را خورده و فقط رگبرگهای اصلی باقی می مانند. این حشره زمستان را بصورت تخم روی بقایای گیاهی و اندامها می گذراند. تخمها در اواخر فروردین ماه باز می شوند. لاروها پس از تکامل در زیر خاک و در عمق 15-25 سانتیمتری تبدیل به شفیره می شوند.
روش مبارزه با این آفت نهال پسته : مبارزه شیمیایی علیه این آفت نهال پسته ساده است. در اوایل بهار به محض باز شدن تخمها و پیدا شدن لاروهای جوان می توان اقدام به سمپاشی کرد. که برای این منظور از سموم فسفره می توان استفاده کرد.
یکی دیگر از آفات نهال پسته پروانه برگ خوار پسته می باشد. پروانه برگ خوار پسته که به این آفت نهال پسته رائو نیز می گویند یکی از آفات مهم نهال پسته در ایران است.
نکاتی برای آبیاری نهال پسته
در زمان گل دهینهال پسته نباید انرا آبیاری نمود زیرا رطوبت زیاد در این مرحله ممکن است باعث کاهش تهویه خاک و ریزش گلها شود. آبیاری در پاییز یا زمستان برای نهال پسته چندان لازم نیست. زیرا تبخیر و تعرق از شاخه ها کم است و ممکن است رطوبت زیاد موجب پوسیدگی طوقه درخت شود و مواد غذایی موجود در خاک شسته شود. در تابستان رشد نهال پسته یکنواخت تر از بهار است متناسب با آن بهتر است دوره ها آبیاری هم منظم باشد به علت گرم تر بودن هوا در تابستان و تبخیر و تعرق بیشتر شاخ و برگهای نهال پسته نیز توسعه یافته و مقدار آب لازم بیشتر می باشد.
در خاکهایی با بافت ریز نباید خاک زیاد خشک شود زیرا سله بستن خاک ممکن است سبب پاره شدن ریشه های مویین نهال پسته گردد و از طرفی رطوبت بیش از اندازه نیز سبب پوسیدگی طوقه نهال پسته می شود سن نهال پسته و بزرگی تاج درخت از نظر تعیین و بر آورد میزان آب مورد نیاز در هر دوره آبیاری حائز اهمیت است.
هرس نهال پسته و نکته های آن
برای هرس تشکیل فرم نهال پسته بایستی نکات زیر را مورد توجه قرار داد:
1- حداکثر نور، حرارت خورشید و هوا به درون تاج نهال پسته برسد.
2- زاویه بین شاخه باردهنده و شاخه اصلی نهال پسته که حامل شاخه بار دهنده می باشند باید بین 60 تا 80 درجه باشد تا در اثر وزن زیاد محصول شاخه بار دهنده از شاخه اصلی جدا نشود.
3- فاصله اولیه شاخه اصلی روی تنه نهال پسته تا روی سطح زمین باید در حدود 100 تا 120 سانتیمتر باشد.
هرس باردهی برای نهال پسته لازم است. نهال پسته مانند درخت زیتون معمولا هر دو سال یکبار محصول فراوان می دهد. علت آن اینست که میوه پسته روی شاخه های جوان دو ساله تولید می شود.
کشت بافت نهال پسته
کشت بافت نهال پسته یکی از جدیدترین روشهای ازدیاد درختان کشت بافت و سلول گیاهی می باشد. که در این روش از طریق کشت بافت نهال پسته ساقه، برگ، جنین بساک، تخمدان، ساقه، و... میتوان تعداد زیادی گیاه تولید نمود. با توجه به اینکه پسته گیاهی دو پایه است، ازدیاد این نهال پسته به منظور پایه برای درختان پیوندی در حال حاضر تنها از طریق کاشت بذر نهال پسته عملی می باشد.
که در نتیجه اختلاف ژنتیکی بین پایه های حاصله می باشد. بنابراین بمنظور دستیابی به کلونهای یکسان و پایه های یکنواخت بررسی هر چه بیشتر در موارد ازدیاد نهال پسته به روش کشت بافت کاملا ضروریست. روش کاشت بافت نهال پسته جدیدترین تکنیک برای ازدیاد و دسترسی به نهال پسته با صفات مناسب و پر محصول و مقاوم به امراض، شوری و خشکی و انتقال صفات مناسب از یک رقم به رقم دیگر می باشد.
میزان محصول پسته در نهال پسته
میزان محصول پسته در نهال پسته به موارد زیر بستگی دارد:
الف) میوه نهال پسته اصولا روی جوانه های دو ساله بوجود می آیند و از طرفی در سالی که محصول نهال پسته
زیاد می باشد شیره نباتی بیشتر به مصرف تولید محصول می رسد و مقدار کمتری
برای ایجاد جوانه های تازه باقی می ماند. بنابراین تولید جوانه تازه در
سالی که نهال پسته محصول زیادی دارد احتمالا کمتر است.
در نهال پسته
غالبا کاهش محصول مربوط به ریزش زیاد جوانه های گل در سال باردهی می باشد.
در نتیجه در سال بعد تعداد جوانه تازه کم می شود. در اینصورت به علت کم
شدن تعداد جوانه های دو ساله محصول نهال پسته کاهش می یابد و چون در این سال محصول کم می باشد نهال پسته فرصت بهتری برای تولید جوانه ها خواهد داشت و محصول سال بعد هم افزایش می یابد.
ب) میزان محصول نهال پسته نسبت غیر مستقیم با مرغوبیت آن دارد به همین نهال پسته
پیوندی که از کشت بذر بوجود آمده اند محصول آنها از درختان پیوندی که از
کشت بذر بوجود آمده اند محصول آنها از درختان پیوندی بیشتر و نامرغوبتر
است.
ارقام پسته موجود در ایران عبارتند از:
رقم کله قوچی: عملکرد خوب باعث شهرت و گسترش آن شده،رقم زود گل و متوسط رس می باشد.
رقم ارحدی: معروف و سازگار،از گسترده ترین ارقام تجاری ایران و زودرس می باشد.
رقم اکبری: دارای بالاترین ارزش از نظر اقتصادی،بادامی شکل،کشیده و درشت،ریزگل و دیررس می باشد.
رقم احمدآقایی: میوه درشت و بادامی شکل دارد.سفید پوست،استخوانی و متوسط گل دیررس می باشد.
رقم ممتاز: بادامی شکل،مغز خوشمزه تر از سایر ارقام،زود گل و دیررس می باشد.
رقم سفید پسته نوق: بادامی شکل،در منطقه نوق رفسنجان به عمل می آید. زود گل و دیررس می باشد.
رقم خنجری دامغان: از ارقام تجاری در دامغان می باشد.بادامی شکل،دیرگل و متوسط راس می باشد.
رقم بادامی زرند: بادامی شکل،ریز و خنجر مانند،رنگ کدر،زود گل و خیلی زودرس می باشد.
رقم قزوینی: منشا آن منطقه قزوین است.معروف به کله بزی،بادامی شکل،ریز و مغز نسبتا سبز رنگ دارد و دیرگل وخیلی زودرس می باشد.
رقم شاه پسند: از ارقام تجاری در دامغان می باشد،بادامی شکل،دیرگل و متوسط راس می باشد.
استاندارد نهال پسته بذری گلدانی
مشخص بودن والد مادری نهال پسته
مشخص بودن سلامت نهال پسته (عاری بودن از هرگونه بیماری و آفت)
- داشتن حداقل ارتفاع ۳۰ سانتی متر نهال پسته و قطر0.5-1 سانتی متر در ۵ سانتی متری بالای طوقه
داشتن تنه واحد نهال پسته
سالم بودن جوانه انتهایی (سرمای پاییزه و بهاره باعث از بین رفتن جوانه انتهایی و قسمتی از شاخه در نهال پسته در حال رشد می گردد)
استاندارد نهال پسته بذری گلبری:
مشخصبودن والد مادری نهال پسته
مشخص بودن سلامت نهال پسته (عاری بودن از هرگونه بیماری و آفت)
مخلوط کردن کود کامل شیمیایی ( N-p-K ) نیز با کود حیوانی مورد استفاده مطلوب می باشد.
دادن کود شیمیایی ازته (سولفات آمونیم و سولفات پتاسیم) در مناطق با آب و خاک شور در نیمه دوم اردیبهشت ماه جهت افزایش جوانه های رویشی و زایشی، در نیمه دوم تیرماه جهت پر شدن دانه های پسته در درختان بارده مناسب است. میزان کود مصرفی با مشاوره کارشناسان از ۱۰۰ گرم تا ۲۰۰ گرم به ازای هر درخت می باشد.
استفاده از کودهای مایع و جامد میکرو در فصل رشد درخت بسته به نوع کمبود و مشاوره با کارشناسان کشاورزی همزمان با سمپاشی و یا به صورت مستقل بسیار مناسب است. بعد از برداشت پسته دادن کود روی به صورت محلول پاشی توصیه می شود.
پسیل معمولی پسته مهمترین آفت پسته است
که باغداران به آن شیره خشک می گویند . زیرا عسلک دفع شده ازانتهای بدن
پوره های این آفت درمقابل هوا خشک شده ، تبدیل به دانه های مدور شکر مانندی
می شود که روی برگها و زیر درخت می ریزد . زمستان را بصورت حشره کامل می
گذراند و اوایل اردیبهشت ماه معمولأ تخمریزی می کند و نوزادهای آن از شیره
نباتی تغذیه می نماید تا تبدیل به حشره بالغ گردند .
پسیل پسته حشره
کوچکی است که اندازه آن ما بین 5/1 تا 8/1 میلیمتر می باشد ، رنگ عمومی بدن
در حشرات بالغ زرد روشن و روی سینه ، لکه های کشیده ای به همین رنگ و کمی
تیره تر وجود دارد . معمولأ شکم به رنگ بدن است و اغلب دارای لکه های قهوه
ای
1. زنبور طلایی مغز خوار پسته: حشره
بالغ به رنگ زرد فلزی و به اندازه 3-5 میلیمتر است. لاروها ورمی فرم کمی
خمیده و به رنگ سفید کدر میباشد. شفیره شیری رنگ و به اندازه حشره بالغ
است.
این آفت 2 نسل داشته و زمستان را به صورت لارو کامل درون مغز میوه
های باقیمانده روی درخت و کف باغ به حالت دیاپوز میگذراند. زمان تشکیل
شفیره ها حدودا از هفته سوم اردیبهشت شروع و نیمه دوم خرداد ماه به پایان
میابد. از نیمه دوم خرداد ماه زنبور های بالغ با جویدن پوسته های پسته از
آن خارج میشوند. ظهور زنبور های بالغ به طور ناهمزمان از نیمه دوم خرداد
ماه تا دهه اول تیر میباشد. ماده های ظاهر شده حدودا دو هفته پس از
ظهورتوسط تخم ریز بلند و سیاه رنگ خود عمدتا یک عدد و گاهی دو عدد تخم روی
سطح داخلی میوه قرار می دهند. دوره تکاملی لارو های نسل تابستانه حدود 5
هفته به طول می انجامد. روند شفیره شدن طی یک مرحله زمانی یک ماهه از اوایل
مرداد تا آخر مرداد صورت میگیرد. (طول دوره شفیرگی این نسل کمتر از نسل
بهاره بوده و حدودا یک هفته طول می کشد.) زنبور های بالغ این نسل از دهه
اول مرداد ماه به بعد با سوراخ نمودن پوسته های سه گانه پسته خارج می شود.
زنبور های ماده ای که زودتر خارج شوند مشابه زنبور های نسل بهاره تخم ریزی
کرده و ایجاد لارو های زمستان گذران میکنند ولی زنبور های ماده ای که دیر
درمناطق پسته خیز به این آفت شیره تر گفته می شود. زنجره پسته در سال فقط یک نسل دارد و زمستان را به صورت حشره کامل در زیر پوست و شکاف تنه درختان پسته و یا سایر درختان مانند بادام، زردالو و در شکاف دیوار های قدیمی نزدیک باغات پسته می گذراند. در شرایط آب و هوایی گرمتر در اواسط اسفند ماه و در شرایط آب و هوایی سردتر در اوایل فروردین ماه شروع به فعالیت می کنند.